نقل و انتقال سهام در شرکت سهامی خاص از مواردی است که ممکن است در طول حیات یک شرکت سهامی خاص بارها و بارها اتفاق بیفتد و به دلیل حساسیت های خاصی که دارد، دارای اهمیت بسزایی است.
طبق رویه معمول و جاری، بسیاری از شرکت های سهامی (علی الخصوص شرکت های سهامی خاص) فاقد دفتر ثبت سهام و همچنین فاقد برگ سهم هستند که این موضوع مالکیت اشخاص را در چنین شرکت هایی با مخاطرات بسیاری مواجه می سازد.
جهت جلوگیری از این مخاطرات و مشکلات و برای اطلاع هرچه بیشتر سهامداران شرکت سهامی و افرادی که تصمیم به خرید و یا فروش سهام شرکت سهامی خاص دارند، در این مقاله ضمن تعریف سهام و آشنایی با انواع سهام و نکات مهم آن ها، به توضیح چگونگی نقل و انتقال سهام در شرکت سهامی خاص و مدارک مورد نیاز جهت ثبت آن در اداره ثبت شرکت ها می پردازیم.
تعریف سهام
با توجه به تعریفی که ماده ۲۴ لایحه اصلاحی قانون تجارت از سهام ارائه نموده است، باید بگوئیم سهم قسمتی از سرمایه شرکت سهامی (اعم از سهامی خاص و سهامی عام) است که مشخص کننده میزان مشارکت و تعهدات و منافع صاحب آن در شرکت سهامی است و ورقه سهم، سند قابل معامله ای است که نماینده تعداد سهامی است که صاحب آن در شرکت سهامی دارد.
در واقع کل سرمایه شرکت به قطعات سهام تقسیم می شود و جمع مبلغ اسمی سهام در شرکت سهامی، معرف سرمایه شرکت فوق است.
طبق ماده ۳۲ لایحه اصلاحی قانون تجارت، مبلغ اسمی سهام و همچنین قطعات سهام، در صورت تجزیه باید متساوی باشد.
نکته: کلمه سهام مخصوص شرکت های سهامی اعم از سهامی خاص و سهامی عام است و در سایر شرکت ها مانند شرکت با مسئولیت محدود، شرکت تعاونی، شرکت تضامنی و غیره، بجای آن از عبارت “سهم الشرکه” استفاده می شود.
از همین رو است که در شرکت سهامی خاص به شرکاء شرکت، “سهامدار” گفته می شود و در شرکت هایی مانند شرکت با مسئولیت محدود، تعاونی، تضامنی و غیره، به شرکاء شرکت، “صاحبان سهم الشرکه” گفته می شود.
الف) سهام بی نام
طبق ماده ۳۹ لایحه اصلاحی قانون تجارت، سهام بی نام سهمی است که به صورت سند در وجه حامل تنظیم می شود و هر شخصی که آن را در اختیار داشته باشد، مالک این نوع سهم شناخته می شود، مگر آنکه خلاف آن ثابت شود. همچنین نقل و انتقال سهام بی نام به صرف قبض و اقباض صورت می گیرد و نیاز به رعایت تشریفات خاصی ندارد.
ب) سهام بانام
برگرفته از ماده ۴۰ لایحه اصلاحی قانون تجارت، سهام با نام همانطور که از اسم آن پیداست، سهامی است که مالک آن مشخص و معین است و چنین سهامی جزء دارایی های شخصی است که سهام فوق، در دفتر سهام شرکت به نام وی به ثبت رسیده باشد.
تشریفات نقل و انتقال سهام با نام و بی نام با یکدیگر متفاوت است که در ذیل هر دو را بررسی می نماییم:
الف) تشریفات نقل و انتقال سهام بی نام
بر اساس ماده ۳۹ لایحه اصلاحی قانون تجارت، سهام بی نام بصورت سند در وجه حامل تنظیم می شود و شخصی که آن را در اختیار دارد، مالک و صاحب آن محسوب می شود، مگر خلاف آن ثابت شود، لذا نقل و انتقال سهام بی نام به صرف قبض و اقباض صورت می گیرد و نه نیاز به تصویب مجمع خاصی دارد و نه نیاز به ثبت در مرجع ثبت شرکت ها دارد و بنابر این باید گفت که نقل و انتقال سهام بی نام هیچگونه تشریفاتی ندارد.
ب) تشریفات نقل و انتقال سهام بانام
مطابق ماده ۴۰ لایحه اصلاحی قانون تجارت، نقل و انتقال سهام بانام باید در دفتر ثبت سهام شرکت به ثبت برسد و انتقال دهنده یا وکیل یا نماینده قانونی وی باید انتقال را در دفتر مذکور امضاء کند.
همچنین در مواردی که تمامی مبلغ سهم مورد نقل و انتقال، پرداخت نشده باشد، باید آدرس کامل انتقال گیرنده نیز در دفتر ثبت سهام شرکت قید شود و به امضاء انتقال گیرنده یا وکیل یا نماینده قانونی او برسد.
در صورتی که نقل و انتقال سهام با نام مطابق با تشریفات فوق الذکر انجام نشود، علی الخصوص آنکه در دفتر ثبت سهام شرکت ثبت نشود، چنین نقل و انتقالی در مقابل شرکت و اشخاص ثالث قابل استناد نیست، اما این غیر قابل استناد بودن به معنای باطل بودن معامله نقل و انتقال سهام نیست بلکه بین طرفین کاملا معتبر است و خریدار می تواند با مراجعه به دادگاه حقوقی، الزام فروشنده را جهت انجام تشریفات رسمی نقل و انتقال سهام شرکت، از دادگاه درخواست نماید.
آیا نقل و انتقال سهام نیاز به موافقت سهامداران دیگر دارد؟
در مورد شرکت سهامی خاص، قانون ساکت است و هیچ مقرره خاصی در مورد آن وجود ندارد، اما با توجه به رویه عملی موجود در اداره ثبت شرکت ها که البته توسط دادگاه ها نیز مورد قبول است و همچنین با توجه به نظریه مشورتی اداره حقوقی قوه قضائیه به شماره ۷/۶۷۵۴ مورخ ۱۳۷۳/۱۰/۱، نقل و انتقال سهام در شرکت سهامی خاص می تواند با قید در اساسنامه شرکت مشروط به موافقت مدیران شرکت و یا مجمع عمومی صاحبان سهام گردد و قانونی که این موضوع را منع کرده باشد وجود ندارد.
بنابر این در مورد شرکت سهامی خاص، چنانچه شرکاء تصمیم داشته باشند که نقل و انتقال سهام را مشروط به موافقت مدیران و یا مشروط به موافقت مجامع عمومی باشد، می توانند این موضوع را در اساسنامه شرکت قید نمایند و یا چنانچه این موضوع در اساسنامه شرکت وجود نداشته باشد، با تشکیل مجمع عمومی فوق العاده این موضوع مورد مشورت و تصمیم گیری قرار بگیرد و با تصویب مجمع عمومی فوق العاده شرکت و اصلاح ماده مربوطه در اساسنامه، از این پس نقل و انتقال سهام در شرکت سهامی خاص مشروط به موافقت مدیران شرکت و یا مجامع عمومی صاحبان سهام شود.
مدارک مورد نیاز برای نقل و انتقال سهام در شرکت سهامی خاص
۱- اصل گواهی پرداخت مالیات نقل و انتقال سهام (صادره از اداره مالیات)
۲- کپی روزنامه رسمی ثبت تغییرات شرکت (درصورت وجود تغییرات در شرکت)
۳- اصل صورتجلسه مجمع عمومی فوق العاده و یا اصل صورتجلسه هیات مدیره شرکت (بسته به مورد)
۴- اصل وکالتنامه وکیل دادگستری (چنانچه مراجعه به اداره ثبت شرکت ها و انجام امور مربوط به ثبت تغییرات شرکت را به وکیل دادگستری سپرده اید)
۵- مستندات مربوط به رعایت تشریفات دعوت از مجمع عمومی فوق العاده و یا هیات مدیره شرکت (چنانچه جلسه مذکور با حضور اکثریت شرکاء تشکیل شده باشد و نه تمامی شرکاء)
مقالات مرتبط
– ورود و خروج شرکاء در شرکت با مسئولیت محدود
جهت کسب اطلاعات بیشتر با مشاوران مجرب مؤسسه حقوقی همراز تماس حاصل فرمایید. تلفن تماس ثبت همراز:
۰۲۱-۴۱۶۸۲۰۰۰