آنچه در این مقاله می خوانید:
طبق اصل 141 قانون اساسی، رئیس جمهور، معاونان رئیس جمهور، وزیران و کارمندان دولت نمی‌توانند بیش از یک شغل دولتی داشته باشند. این شامل داشتن هر نوع شغل در موسساتی که تمام یا قسمتی از سرمایه آن متعلق به دولت یا موسسات عمومی است، میشود.
نمایندگی مجلس شورای اسلامی، وکالت دادگستری، مشاوره حقوقی و نیز ریاست و مدیریت عامل یا عضویت در هیات مدیره انواع مختلف شرکت های خصوصی، جز شرکت های تعاونی ادارات و موسسات برای آنها ممنوع است. کارمندانی که مشمول ممنوعیت ثبت شرکت هستند، در صورت اقدام به ثبت شرکت، با مجازات‌های اداری و کیفری مواجه خواهند شد.
مجازات‌های اداری شامل مواردی مانند انفصال موقت یا دائم از خدمت، اخراج و محرومیت از حقوق و مزایا است. مجازات‌های کیفری نیز شامل حبس و جزای نقدی است. قبل از اقدام به ثبت شرکت، کارمندان دولت باید از وضعیت خود در خصوص شمول یا عدم شمول در ممنوعیت ها اطمینان حاصل کنند. بنابراین، برای کسب اطلاعات دقیق و به روز، با موسسه حقوقی ثبت همراز تماس برقرار نمایید.
برای ثبت شرکت خود می‌توانید به کارشناسان ما در ثبت همراز مراجعه کنید.
شماره تماس : ۴۱۶۸۲۰۰۰-۰۲۱
آیا کارمندان دولت می توانند شرکت ثبت کنند؟
آیا یک کارمند دولت هستید و در عین حال می‌خواهید شرکت ثبت کنید؟ آیا میتواند یک کارمند ثبت شرکت داشته باشد؟ در ادامه این مطلب قوانینی را بررسی می‌کنیم که محدودیت‌های ثبت شرکت برای کارمندان دولت را ذکر کرده‌اند.
این مطلب را نیز بخوانید: همه چیز درباره هزینه های ثبت شرکت
در قانون اساسی
مهم‌ترین قانونی که موانع ثبت شرکت کارمند دولت را بررسی می‌کند، اصل ۱۴۱ قانون اساسی است:
رئیس جمهور, معاونان رئیس جمهور, وزیران و کارمندان دولت نمی‌توانند بیش از یک شغل دولتی داشته باشند و داشتن هر نوع شغل دیگر در موسساتی که تمام یا قسمتی از سرمایه آن متعلق به دولت یا موسسات عمومی است و نمایندگی مجلس شورای اسلامی و وکالت دادگستری و مشاوره حقوقی و نیز ریاست و مدیریت عامل یاعضویت در هیات مدیره انواع مختلف شرکتهای خصوصی, جز شرکتهای تعاونی ادارات و موسسات برای آنان ممنوع است.
مهم‌ترین نکته در این اصل این است که کارمندان دولت نمی‌توانند بیش از یک شغل دولتی داشته باشند. اما سوال اینجاست که آیا یک کارمند می تواند شرکت ثبت؟
همان‌طور که در ادامه اصل می‌خوانیم، کارمندان دولت نمی‌توانند به سمت ریاست، مدیریت عامل و عضو هیئت مدیره شرکتهای خصوصی منصوب شوند. به جز شرکتهای تعاونی ادارات و یا موسسات. در ادامه با جزئیات این مطلب را بررسی می‌کنیم.
کارمند دولت کیست؟
طبق تعریف ماده ۷ قانون مدیریت خدمات کشوری، کارمند دستگاه اجرایی:
فردی است که بر اساس ضوابط و مقررات مربوط به موجب حکم یا قرارداد مقام صلاحیت‌دار در یک دستگاه اجرایی به خدمت پذیرفته میشود.
حالا که با تعریف کارمند آشنا شدیم خوب است ببینیم منظور از دستگاه اجرایی در این ماده چیست؟ با استناد به ماده ۵ همین قانون:
کلیه وزارتخانه‌ها، مؤسسات دولتی ، مؤسسات یا نهادهای عمومی غیردولتی ، شرکتهای دولتی و کلیه دستگاههایی که شمول قانون بر آنها مستلزم ذکر و یا تصریح نام است از قبیل شرکت ملی نفت ایران ، سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران، بانک مرکزی، بانکها و بیمه‌های دولتی، دستگاه اجرائی نامیده می‌شوند.
این مطلب را نیز بخوانید: ثبت انواع شرکت در تهران و شهرستان‌ها
اما نکته اینجاست که کارمندان تمامی این دستگاه‌ها کارمند دولت محسوب نمی‌شوند. بلکه تنها افرادی کارمند دولت محسوب می‌شوند که به نحوی برای دولت کار می‌کنند و از آن حقوق و مزایا دریافت می‌کنند. برای مثال کارمند شهرداری کارمند دولت محسوب نمی‌شود. به همین دلیل در خصوص ثبت شرکت کارمندان قوانین متفاوتی وجود خواهد داشت.
آیا میتواند یک کارمند شرکت ثبت کند؟
همان‌طور که در اصل ۱۴۱ قانون اساسی خواندیم، کارمندان دولت نمی‌توانند رئیس، مدیرعامل یا عضو هیئت مدیره شرکتهای خصوصی باشند. منظور از این شرکتهای خصوصی چیست؟
در واقع منظور از این شرکت‌ها، شرکتهای تجاری است که در ماده ۲۰ قانون تجارت انواع آنها ذکر شده است:
ماده ۲۰ – شرکتهای تجارتی برهفت قسم است :
۱ – شرکت سهامی.
۲ – شرکت با مسئولیت محدود.
۳ – شرکت تضامنی
۴ – شرکت مختلط غیرسهامی.
۵ – شرکت مختلط سهامی.
۶ – شرکت نسبی.
۷ – شرکت تعاونی تولید و مصرف.
که البته شرکتهای تعاونی و موسسات از این قانون استثنا شده است. و کارمندان دولت میتوانند رئیس، مدیرعامل یا عضو هیئت مدیره شرکت تعاونی ادارات باشند.
درنتیجه این افراد میتوانند از اعضای عادی این نوع شرکت‌ها باشند و مانعی در این خصوص وجود ندارد. پس یک کارمند ثبت شرکت را نمیتواند انجام دهد، به این معناست که، نمی تواند رئیس آن یا از اعضای هیئت مدیره، یا مدیرعامل آن باشد؛ به عبارت دقیق تر کارمندان دولت تنها میتوانند شریک یا سهامدار شرکت ها باشند و نمی توانند صاحب سمت مدیریتی و اجرایی باشند و فقط تا سقف حداکثر چهار درصد می توانند صاحب سهم باشند.
اشتباهات متداول: کارمندان دولت میتوانند رئیس یا مدیرعامل یا از اعضای هیئت مدیره شرکت تعاونی اداره خود باشند.
این مطلب را نیز بخوانید: مراحل ثبت شرکت از صفر تا صد
کارمندان شاغل در مشاغل زیر از این ممنوعیت مستثنی هستند:
- دانشگاه‌ها و موسسات آموزش عالی و پژوهشی
- کارمندان دستگاه‌های دولتی که به موجب قانون وظایف خاص دارند مانند قوه قضائیه و نیروهای مسلح
- کارمندان شرکتهای دولتی که به موجب قانون تأسیس یا اساسنامه مربوط مجاز باشند.
همچنین در برخی موارد خاص، با مجوز مقامات ذیصلاح، کارمندان دولت میتوانند در شرکتهای خصوصی فعالیت کنند:
-
- زمانی که فعالیت در شرکت دولتی یا عمومی با فعالیت در شرکت خصوصی تضاد منافعی نداشته باشد.
- زمانی که فعالیت در شرکت خصوصی به صورت پاره وقت باشد.
- زمانی که فعالیت در شرکت خصوصی با موافقت کتبی بالاترین مقام دستگاه مربوطه باشد.
عضویت کارکنان دولت در هیات مدیره غیر موظف
در صورت اثبات اشتغال به کار در دستگاه‌های دولتی در حین عضویت در هیات مدیره شرکتهای غیر دولتی، متخلف به انفصال خدمت موقت از 6 ماه تا یکسال محکوم میشود و وجوه دریافتی از مشاغل را نیز باید مسترد کند. عضویت در هیات مدیره شرکتهای تعاونی ادارات و مؤسسات برای کارکنان دولت آزاد است.
در برخی موارد، مانند شرکتهای دانش‌بنیان، قوانین و مقررات خاص دیگری برای عضویت کارکنان دولت در هیات مدیره وجود دارد. با توجه به پیچیدگی قوانین و مقررات مربوط به عضویت کارکنان دولت در هیات مدیره شرکتهای غیر موظف، قبل از هرگونه اقدامی، بهتر است با موسسه حقوقی ثبت همراز مشورت کنید. عضویت کارکنان دولت در هیات مدیره غیر موظف شرکتهای خصوصی، تابع قوانین و مقررات مختلفی است که در ادامه به آنها اشاره می‌کنم:
تبصره 4 ماده 241 لایحه قانونی اصلاح قسمتی از قانون تجارت: این تبصره تصدی هر نوع شغل دولتی دیگر در مؤسساتی که تمام یا قسمتی از سرمایه آن متعلق به دولت و یا مؤسسات عمومی است و نمایندگی مجلس شورای اسلامی، وکالت دادگستری، مشاوره حقوقی و ریاست و مدیریت عامل یا عضویت در هیات مدیره انواع شرکتهای خصوصی جز شرکتهای تعاونی ادارات و مؤسسات را برای کارکنان دولت ممنوع می‌کند.
استثنائات:
- ماده 71 قانون مدیریت خدمات کشور: این ماده اجازه عضویت در هیات مدیره شرکتهای دولتی و نهادهای عمومی غیردولتی را به برخی از مقامات و مدیران دولتی، با مجوز مقام مافوق و در صورت عدم دریافت حقوق و مزایا، می‌دهد.
- مربیان و اساتید دانشگاه‌ها: طبق نظر شورای نگهبان، مربیان و اساتید دانشگاه‌ها مشمول حکم ممنوعیت‌های اصل 141 قانون اساسی در خصوص تصدی بیش از یک شغل دولتی نمی‌شوند و میتوانند علاوه بر شغل دانشگاهی خود، عضو هیات مدیره شرکتهای غیر دولتی نیز باشند.
- کارمندان بازنشسته دولت: کارمندانی که به طور کامل و به صورت داوطلبانه از دولت بازنشسته شده‌اند، میتوانند عضو هیات مدیره شرکتهای غیر دولتی باشند.
قوانین ثبت شرکت برای کارمندان دولت
قوانین مربوط به ثبت شرکت برای کارمندان دولت در ایران محدودیت‌ها و ممنوعیت‌هایی را برای این گروه از افراد در نظر گرفته است. طبق اصل 141 قانون اساسی کارمندان دولت نمی‌توانند بیش از یک شغل دولتی داشته باشند. این موضوع شامل داشتن هر نوع شغل در موسساتی که تمام یا قسمتی از سرمایه آن متعلق به دولت یا موسسات عمومی است نیز میشود. کارمندان دولت به جز در موارد خاص، مجاز به عضویت در هیات مدیره شرکتهای دولتی نیستند.
کارمندان دولت نمی‌توانند در تعاونی‌های مصرف و مسکن ادارات و موسسات دولتی که در محل کارشان فعالیت می‌کنند، عضو یا سهامدار شوند. کارمندانی که قصد ثبت شرکت دارند، موظفند قبل از اقدام به ثبت، از مراجع ذیصلاح مربوطه مجوز لازم را دریافت کنند. این مجوز معمولا توسط دستگاه مربوطه یا سازمان بازرسی کل کشور صادر میشود.
کارمند متقاضی ثبت شرکت باید تعهد دهد که در صورت ثبت شرکت، از انجام وظایف دولتی خود به نحو احسن غفلت نخواهد کرد و همچنین شغل دولتی خود را به نفع شرکت واگذار نخواهد کرد. کارمند حق ندارد از امکانات دولتی مانند خودرو، تلفن، کامپیوتر و غیره برای انجام امور مربوط به شرکت خود استفاده کند.
کارمند نباید از موقعیت شغلی خود برای تبلیغ یا پیشبرد اهداف شرکت خود سوء استفاده کند. قوانین و مقررات مربوط به ثبت شرکت برای کارمندان دولت ممکن است در طول زمان تغییر کند.
این مطلب را نیز بخوانید: ثبت شرکت مسئولیت محدود
سهامدار بودن کارکنان دولت در شرکت خصوصی
قانون ممنوعیت تصدی بیش از یک شغل هر نوع شغل دیگر در موسساتی که تمام یا قسمتی از سرمایه آن متعلق به دولت یا موسسات عمومی است، و همچنین نمایندگی مجلس شورای اسلامی، وکالت دادگستری و مشاوره حقوقی و نیز ریاست و مدیریت عامل یا عضویت در هیات مدیره انواع مختلف شرکتهای خصوصی، جز شرکتهای تعاونی ادارات و موسسات را برای کارمندان دولت ممنوع کرده است.
کارمندان دولت میتوانند با کسب مجوز از مقام مافوق خود، عضو هیات مدیره یا مدیر عامل شرکتهای تعاونی ادارات و موسسات دولتی شوند.
کارمندان دولت میتوانند با کسب مجوز از مراجع ذیصلاح، سهامدار شرکتهای سهامی عام شوند، به شرط آنکه عضو هیات مدیره یا مدیر عامل آن شرکت‌ها نباشند. کارمندان دولت میتوانند با کسب مجوز از مراجع ذیصلاح، عضو هیات مدیره یا مدیر عامل شرکتهای سهامی خاص شوند، به شرط آنکه بیش از 20 درصد سهام آن شرکت‌ها را در اختیار نداشته باشند.
در هر صورت، کارمندان دولت موظفند که فعالیت‌های شغلی خود در بخش خصوصی را با وظایف و تعهدات شغلی خود در بخش دولتی در تضاد قرار ندهند. برای اطلاع دقیق از قوانین و مقررات مربوط به سهامدار بودن کارکنان دولت در شرکتهای خصوصی، می‌توانید با موسسه حقوقی ثبت همراز تماس برقرارنمایید.
کارمند دولت شرکت دانش بنیان
کارمندان دولت میتوانند تحت شرایطی در شرکتهای دانش‌بنیان فعالیت کنند. کارمند دولت باید از دستگاه مربوطه موافقت کتبی برای انجام کار در شرکت دانش‌بنیان را دریافت کند. فعالیت در شرکت دانش‌بنیان باید خارج از وقت اداری و به صورت غیرحضوری باشد.
حداکثر تا یک سوم از کارکنان یک دستگاه دولتی میتوانند در شرکتهای دانش‌بنیان فعالیت کنند. این افراد باید از مرخصی استحقاقی خود برای فعالیت در شرکت دانش‌بنیان استفاده کنند. تداخل وظایف در محل کار دولتی و شرکت دانش‌بنیان ممنوع است.
آیا کارمند دولت می تواند بازرس شرکت باشد؟
خیر، به طور کلی کارمندان دولت نمی توانند بازرس شرکت باشند. طبق این قوانین، کارمندان دولت مجاز به تصدی هیچ شغل دیگری در موسسات دولتی، شرکت های دولتی، شهرداری ها، نهادهای انقلاب فرهنگی و موسسات عمومی وابسته به دولت نیستند. علاوه بر این، کارمندان دولت حق ندارند در هیئت مدیره یا مدیریت عامل انواع مختلف شرکت های خصوصی (به جز شرکت های تعاونی ادارات و موسسات) عضویت داشته باشند.
قبل از قبول هرگونه سمتی به عنوان بازرس شرکت، کارمندان دولت باید از سازمان مربوطه استعلام بگیرند و مجوز لازم را کسب کنند. در صورت مشاهده تخلف، با متخلفان طبق قانون برخورد خواهد شد.
قانون منع بکارگیری کارمندان دولت
قانون منع مداخله کارمندان دولت در معاملات دولتی مصوب سال 1337، به منظور جلوگیری از سوء استفاده از قدرت و فساد در معاملات دولتی، محدودیت هایی را برای کارمندان دولت در زمینه ی انجام معاملات با دولت و بخش عمومی ایجاد کرده است. قانون منع مداخله کارمندان دولت در معاملات دولتی و کشوری در طول سال های متمادی با اصلاحات و الحاقاتی مواجه بوده است.
این مطلب را نیز بخوانید: ثبت شرکت سهامی خاص
آیا کارمند شهرداری کارمند دولت است؟
خیر، کارمندان شهرداری کارمند دولت محسوب نمی‌شوند. دلایل مختلفی برای این موضوع وجود دارد. شهرداری‌ها به عنوان نهادهای عمومی غیردولتی شناخته می‌شوند. بر اساس قانون محاسبات عمومی، نهادهای عمومی غیردولتی از نظر بودجه و تشکیلات مستقل از دولت بوده و بودجه آنها از محل درآمدهای اختصاصی و اعتبارات دولتی تأمین میشود.
در مقابل، کارمندان دولت در نهادهای دولتی که زیر نظر قوای سه‌گانه (مقننه، مجریه و قضائیه) فعالیت می‌کنند، مشغول به کار هستند. کارمندان شهرداری از طریق آزمون استخدامی و مصاحبه توسط خود شهرداری و با توجه به آئین‌نامه استخدامی مصوب شورای شهر و تأیید وزارت کشور، بدون نیاز به مجوز سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور، استخدام می‌شوند.
اشتغال همزمان کارکنان دولت در شرکتهای خصوصی
قانون منع تصدی بیش از یک شغل در ایران، اشتغال همزمان کارکنان دولت در شرکتهای خصوصی را به طور کلی ممنوع کرده است. در صورت اثبات اشتغال همزمان کارمند دولت در شرکتهای خصوصی، وی از شغل دولتی خود منفصل خواهد شد. کارمند موظف است وجوهی را که در زمان اشتغال همزمان از هر دو شغل دریافت کرده است، به بیت‌المال استرداد کند.
در برخی موارد، اشتغال همزمان کارمند دولت در شرکتهای خصوصی میتواند جرم محسوب شده و مجازات‌های جزایی در پی داشته باشد.
سایر ممنوعیت‌ها
کارمندان دولت، علاوه بر این‌که نمی‌توانند از اعضای هیئت مدیره، رئیس یا مدیرعامل شرکتهای خصوصی باشند، ممنوعیت‌های دیگری نیز دارند که در همین اصل قابل مشاهده است.
برای مثال، موسسه‌ای را فرض کنید که تمام یا بخشی از سرمایه آن متعلق به دولت است. کارمند دولت هیچ‌گونه شغلی در این چنین موسسه‌ای نمیتواند داشته باشد.
همچنین موسسه‌ای که تمام یا بخشی از سرمایه آن متعلق به موسسه عمومی است. موسسه عمومی در ماده ۳ قانون مدیریت خدمات کشوری این‌طور تعریف شده است:
واحد سازمانی مشخصی است که دارای استقلال حقوقی‌است و با تصویب مجلس شورای اسلامی ایجاد شده یا میشود و بیش از پنجاه درصد (۵۰%) بودجه سالانه آن از محل منابع غیردولتی تأمین گردد وعهده‌دار وظایف و خدماتی است که جنبه عمومی دارد.
با توجه به این‌که داشتن هرگونه شغلی برای کارمندان دولت در این طور موسسات ممنوع است پس برای یک کارمند ثبت شرکت در این حیطه نیز ممنوع است.
ضمانت اجرای عدم انجام
طبق تبصره ۵ قانون ممنوعیت تصدی بیش از یک شغل، درصورتی که کارمند دولت بیش از یک شغل داشته باشد و در واقع مقررات این قانون را زیرپا بگذارد، به انفصال خدمت موقت از ۶ ماه تا یکسال محکوم می‌گردد و وجوه دریافتی از مشاغلی که در یک زمان تصدی آن را داشته است به جز حقوق و مزایای شغل اصلی وی مسترد می‌گردد. .
در صورت تکرار در مرتبه دوم، علاوه بر استرداد وجوه موضوع این تبصره به انفصال دائم از مشاغل محکوم می‌گردد.
سؤالات متداول:
محدودیت عضویت در هیات مدیره شرکتهای تجاری خصوصی فقط برای کارکنان رسمی دولت هست یا شامل کارکنان قراردادی هم میشود؟
محدودیت فقط برای کارمندان رسمی دولت است. البته برای کارمندان شهرداری و اعضای هیئت علمی دانشگاه‌ها، منعی وجود ندارد.
آیا اعضای هیئت علمی دانشگاه ها میتونن مدیرعامل یا عضوهیئت مدیره شرکت خصوصی بشوند؟
اعضای هیئت علمی استثنا هستند و می‌توان عضو هیئت مدیره شرکتهای خصوصی باشند.
آیا دبیران رسمی آموزش و پرورش میتواند جزء افراد امتیاز آور و گرید بندی شرکت سهامی خاص باشند؟
کارمندان رسمی دولت نمی‌توانند عضو هیات مدیره و سهامدار بیش از ۴ درصد شرکت باشند. همچنین این افراد، جزو اعضای امتیاز آور در حوزه گرید نخواهند بود.
اگر کارمندان دولت در شرکتی سهام دار باشند و در مجموع اگر چند کارمند بیش از ۲۰ درصد سهام دار باشند آن شرکت نمی تواند با سازمان های دولتی قرارداد ببندد؟
مطابق بند ۷ ماده واحده منع مداخله کارمندان دولت در معاملات دولتی، شرکت مذکور نمیتواند با سازمان های دولتی قرارداد ببندد.